Hiện nay, cả nước đã phát triển 5,2 triệu m2 nhà ở, đạt 42% so với mục tiêu đề ra. Nhà ở công nhân hoàn thành 28% so với nhu cầu 8,3 triệu m2. Lãnh đạo Bộ Xây dựng đánh giá kết quả đạt được chưa được cao do nhiều địa phương chưa thực hiện phát triển NƠXH và nhà ở cho công nhân; người có thu nhập thấp, khách hàng chưa được tham gia vào vay vốn.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Đỗ Đức Đạt, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư và Thương mại Thủ Đô cho rằng, nhà ở công nhân là một trong những mô hình NƠXH. Và mặc dù NƠXH đang phát triển tốt nhưng tỷ lệ nhà công nhân đang xây dựng cho KCN còn rất thấp, chắc chắn trong tương lai sẽ thiếu hụt nhiều.

“Theo tôi, rất khó để làm nhà công nhân bởi 2 vấn đề: khách hàng – công nhân, sức mua và sức thuê của họ là rất thấp cũng như tập tính sinh hoạt của họ khác biệt, không có tính gắn bó lâu dài tại KCN nên nhu cầu mua thấp, nhu cầu thuê lại có nhiều đòi hỏi”, ông Đỗ Đức Đạt cho biết thêm.

Đồng tình với quan điểm, ông Nguyễn Mạnh Hà, Phó Chủ tịch Hiệp Hội Bất động sản Việt Nam cho hay, khó khăn nhất hiện nay khi phát triển nhà ở cho công nhân là đối tượng khách hàng có thu nhập thấp, dẫn đến việc nguồn cầu chưa đủ lớn.

Hiện nay chúng ta có 3 mô hình: nhà nước đầu tư – khu công nghiệp đầu tư – các nhà đầu tư đầu tư nhà công nhân. Nếu các chính sách không công bằng, thế yếu sẽ bị rơi vào những nhà đầu tư nhà công nhân, mặc dù rất muốn đầu tư nhưng lại gặp nhiều khó khăn. Nếu không có sự kết nối công bằng, chia sẻ để người công nhân có thể thấy được lợi ích từ nhà ở công nhân thì sẽ rất khó để họ quyết định gắn bó với nhà ở công nhân.

Ngoài ra, trong quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 100, có quy định về việc dành quỹ đất để phát triển NƠXH và nhà ở cho công nhân. Quy định xây dựng hạ tầng phải dành quỹ đất xây dựng NƠXH, tuy nhiên chưa có nhiều địa phương thực hiện.

Cùng với đó, nút thắt về nguồn vốn, người có thu nhập thấp, khách hàng chưa được tham gia vào vay vốn. Ông Hà Quang Hưng cho rằng: “Nguồn vốn Chính phủ dành ra phát triển NƠXH là rất ít cho dù Chính phủ vừa giao Bộ Kế hoạch và đầu tư xem xét cấp thêm 1.000 tỷ đồng cho Ngân hàng Chính sách xã hội và 2.000 tỷ đồng bù lãi suất để nhà đầu tư phát triển NƠXH và nhà ở cho công nhân.”

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa – Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách tài chính – tiền tệ Quốc gia, với mức 1.000 tỷ đồng cho vay và 2.000 tỷ đồng để bù lãi suất chưa thực sự hỗ trợ được thị trường. Nhà ở cho công nhân đang ngày càng trở nên quan trọng. Công nhân trong khu công nghiệp về cơ bản có chất lượng cuộc sống, điều kiện đi lại chưa được hỗ trợ và cải thiện nhiều.

“Nếu chúng ta có chính sách hỗ trợ thì cần một chính sách thực sự chất lượng, đi đúng vào nhu cầu của họ. Sắp tới chúng tôi sẽ kiến nghị rõ ràng cho một chính sách lớn dành cho công nhân trong các KCN”, TS. Lê Xuân Nghĩa chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hà, giải pháp căn cơ là cần tăng nguồn cung. Ông Hà lập luận hiện nay đã có các doanh nghiệp phát triển khu công nghiệp chuyên đầu tư nhà ở. Tuy nhiên, 80% là những doanh nghiệp địa phương nhỏ lẻ, xây dựng khu nhà ở cho công nhân nhưng điều kiện nhà ở chưa được tốt. Chính phủ cần quy hoạch lại các khu vực để xây dựng được mô hình nhà ở cho công nhân phù hợp.

Ông Nguyễn Mạnh Hà đề xuất có thể học tập, phát triển nhà ở cho công nhân theo mô hình condotel hiện nay. Mô hình này cho phép các nhà đầu tư có nguồn lực tài chính hạn chế có thể tham gia vào đầu tư và phát triển nhà ở cho công nhân, ngoài nguồn thu từ việc cho thuê hàng tháng, các nhà đầu tư sơ cấp cũng có thể thu lợi khi bất động sản tại khu vực đó tăng giá.

Để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội cho công nhân KCN nhằm giảm bớt khó khăn cho công nhân làm việc xa gia đình, trong thời gian tới, các Bộ, ngành, địa phương sẽ phải tiếp tục tập trung triển khai các nhiệm vụ đã được Thủ tướng Chính phủ giao tại Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 25/1/2017.

Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét, sớm bố trí nguồn vốn để cấp bù lãi suất cho các ngân hàng thương mại để cho vay NƠXH và bổ sung nguồn vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay NƠXH.